Eerder verscheen op het blog een artikel waarin we drie verschillende merken schoenplaatjes, met hun eigenschappen hebben besproken. In het artikel spraken we over cleats voor de racefiets, waarbij het kliksysteem in het pedaal zit. Hierdoor werden de schoenplaatjes van Look, Shimano SPD-SL en Time er automatisch uitgefilterd. In Nederland en België hebben we het vaak over schoenplaatjes. Cleat is de engelse vertaling en internationaal gebruikte term voor schoenplaatjes. Voor gebruik op de weg is er nog een vierde merk, namelijk Speedplay.
Kliksysteem niet in pedaal
De reden dat Speedplay niet in het vorige overzicht is meegenomen komt vanwege de afwijkende techniek die erachter zit. Speedplay heeft het kliksysteem niet in het pedaal zitten, maar in de cleats die je onder de schoen bevestigd. Dit geldt voor de pedalen die gebruikt worden op de weg. Deze gebruikte techniek is niet te vergelijken met de andere combinaties van cleats en pedalen. Het pedaal van Speedplay pedaal is aan twee kanten is in te klikken. Het is verkrijgbaar in een titanium en stalen uitvoering waarbij de keuze wordt gemaakt op basis van gewicht en/of budget.
De Cleats
Het kliksysteem zit onder je schoen. De cleat wordt gemonteerd met vier schroeven en hiervoor heb je een adapter nodig omdat veel schoenen zijn gemaakt voor cleats die drie montagepunten hebben. Een aantal schoenenfabrikanten hebben overigens wel schoenen in het assortiment met een Speedplay specifieke zool. Het systeem bestaat uit vier lagen. De zogeheten baseplate, die het mogelijk maakt om de Speedplay cleats te monteren op een zool met drie gaten. Heb je een Speedplay zool onder je schoen met vier gaten, wordt de baseplate vervangen voor een vlak plaatje ter bescherming van je carbon zool. Na de baseplate is er de behuizing inclusief de veer. Daar bovenop komt de metalen bodemplaat en deze kan worden afgedekt met de walkable cover. Deze cover zorgt ervoor dat het systeem niet onnodig snel slijt doordat je met de cleat op de grond loopt.
Door de vier montagepunten kan je de cleat in vele verschillende manieren onder je schoen zetten. Iets naar voren, of naar binnen is geen probleem. Ten opzichte van cleats met een drie montage punten biedt Speedplay wat meer ruimte om de cleat naar links of rechts onder de schoen te plaatsen. Het pedaal is verkrijgbaar met verschillende as-lengtes. Onder de baseplate kan je eventueel shims monteren om beenlengte verschil op te vangen. Doordat je deze cleats in vele posities kan afstellen, is Speedplay een veel gebruikt merk door bike-fitters die daarbij klachten aan gewrichten als enkels, knie en heup kunnen verhelpen. Het monteren en afstellen van deze cleats kost meer werk dan dat je gewend bent van de andere merken. Een uitgebreide video tutorial kan je vinden op hun eigen Youtube-kanaal.
Speedplay heeft drie type cleats. De Zero, de Light Action en de X die allen een eigen specifieke werking hebben. De eerder genoemde afstelling van de positie van de cleat onder je schoen is bij elk type gelijk. Het verschil zit in de gebruikte veer en de mogelijkheid tot afstelling daarvan.
De Light Action is het de makkelijkste uitvoering, met een platte veer en veel bewegingsvrijheid. Dit pedaal is niet geschikt voor wedstrijdrenners, vanwege een lagere veerspanning die het in en uitklikken eenvoudig maakt. De bewegingsvrijheid is niet in te stellen.
De X cleats zijn de eerste uitvoering zoals Speedplay ze op de markt bracht. Deze heeft een float (bewegingsvrijheid) van 14 graden en een strakke ronde veer waardoor hij ook geschikt is voor wedstrijdrenners. Door de ronde veer is deze wel kwetsbaarder voor vuil, want stof en zand kan hier makkelijk tussen komen.
De Zero is het type cleat waarbij je het meeste kan afstellen. Deze heeft een platte veer en twee stelschroefjes waarmee je de float kan instellen. Je kan zelf kiezen onder welke hoek je wil uitklikken en hoeveel bewegingsvrijheid je wil hebben tijdens het fietsen.
Het pedaal
Alle pedalen hebben het voordeel dat je langer kan doortrappen in een scherpe bocht. Het pedaal zelf is klein en vooral plat waardoor er meer ruimte ontstaat tussen het pedaal en het wegdek. Dit maakt dat het pedaal minder snel op de grond komt wanneer je in een bocht al weer aanzet. Voor de recreatieve fietser is dit niet noodzakelijk, maar de wedstrijdrenner kan hier zijn voordeel mee doen. De cleat valt over het pedaal zodat de afstand tussen de voet en de as van het pedaal klein is. Hoe kleiner deze afstand, hoe directer de krachtoverbrenging. Ander voordeel dat een wedstrijdrenner, en zeker een tijdrijder of triatleet, zal waarderen is de aerodynamica. De cleat valt over het pedaal en de gestroomlijnde walkable cover met golfbal structuur zorgt voor een optimale stroomlijn. Kies je dan ook nog voor het aerodynamische Zero Aero pedaal (dat maar aan één kant inklikken) vormt het een gestroomlijnd geheel onder je schoen.
Keuzes
Chrome-moly, staal of Titanium
De eerste keuze bij het kiezen van een pedaal is het type as. Speedplay werkt met assen van staal, titanium of een chrome-moly. Chrome-moly is een sterke legering die beter bestand is tegen roest dan gewoon staal, maar brengt wat meer gewicht in de schaal. De roestvrijstalen as is de gulden middenweg als het om gewicht gaat. De titanium uitvoering is er voor de weightweenies, waarbij de rijder zelf ook niet zwaarder mag zijn dan 84 kg. Het gewicht gaat hand in hand met de prijs. Pedalen met een chrome-moly as zijn verkrijgbaar vanaf € 149,-.
Zero, Light Action of X
Naast het type as, zijn er ook drie verschillende type pedalen. Dit zijn dezelfde types als je eerder bij de cleats hebt gezien. Daarbij zitten de verschillen met name in het binnenwerk. Het instapmodel is het Light Action pedaal met Chrome-moly as. Deze heeft een naaldlager en een gewoon lager. Het gewicht van een setje pedalen is 210 gram. Het topmodel van Speedplay zijn de Nanogram Zero pedalen met een gewicht van 96 gram voor een set. Dit lage gewicht komt door de titanium as, in combinatie met carbon behuizing. In dit pedaal vind je drie lagers; een naaldlager, een gewoon lager en een keramisch lager. De prijs hiervan is een stevige € 750,-.
Walkable cleat of niet
Tussen de instapper en het topmodel zitten nog zeven andere pedalen met elk hun eigen gewicht en prijskaartje. De prijs is daarbij afhankelijk van de serie en welk type as je kiest. Naast die keuzes heb je ook nog keuze uit twee soorten cleats. De V2 of de Walkable cleat, waarbij laatstgenoemde duurder en zwaarder is. Dit is vanwege de extra bescherming die om de cleat zit om slijtage door wandelen tegen te gaan. Bij slijtage, of voor een extra paar schoenen, kan je de cleats apart bestellen. Dit begint bij € 52,90 voor een setje Ultra Light Action cleats, zonder walkable cleat. Een setje cleats voor op de Zero pedalen kost € 60,-. Voor beide type pedalen betaal je € 65,- als je kiest voor de uitvoering met walkable cleats. Ander punt waar je rekening mee moet houden is de zool van je schoen. Heb je een schoen met drie montagepunten komt er een extra baseplate bij waardoor het gewicht ook weer iets omhoog gaat. Het gewicht van de verschillende cleats ligt tussen 56,5 gram voor een setje Nanogram Zero’s met vierpunts montage, en 138 gram voor een setje Light-Action cleats met walkable cover en driepunts montage. De lichtgewicht Nanogram Zero cleats hebben een prijskaartje van € 149,-.
Speedplay geeft expliciet aan dat cleats en pedalen niet uitwisselbaar zijn. Zo zijn alle type Zero cleats enkel geschikt voor de pedalen uit de Zero serie. Gebruikers geven aan dat sommige combinaties wel mogelijk zijn, maar je kan wel nagaan dat een cleat met een ronde veer niet gemaakt is voor een pedaal waar een platte veer in hoort.
Onderhoud
Als je overstapt op Speedplay pedalen zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden. Zo zal je zadelhoogte aangepast moeten worden, vanwege het feit dat de afstand van je voet naar de as van het pedaal kleiner wordt. Het voordeel dat je veel mogelijke afstellingen hebt, kan een nadeel worden. Wanneer je de positionering niet goed hebt staan bestaat de kans op blessures. Je zal dan ook rustig de tijd moeten nemen om te zorgen dat alles goed afgesteld is. De techniek achter het systeem, is onderhoudsgevoelig. Zowel het pedaal als de cleats moeten goed worden schoongehouden en regelmatig worden voorzien van nieuw vet. Voor het pedaal is hier een speciale vetspuit nodig, waarmee je het oude vet kan vervangen. De veer, die in de cleats beweegt moet ook regelmatig gesmeerd worden. Deze laatste twee punten waren de reden dat in de beginperiode van Speedplay het voornamelijk gebruikt werd door de profs, waarbij mechaniekers en bike-fitters nauw betrokken waren. Hierdoor kon het goed worden onderhouden en afgesteld. Ook voor het onderhoud van de pedalen heeft Speedplay tutorials beschikbaar op hun eerder genoemde Youtube kanaal.
Alle informatie over de pedalen kan je vinden op de website van Speedplay
