Opstappen, inklikken en je fietstocht is begonnen. Het is vanzelfsprekend als wielrenner dat je met je voeten vast zit in de pedalen. Hiervoor zijn verschillende systemen met nog meer verschillende schoenplaatjes, of ‘cleats’. Hieronder leggen we de verschillen tussen de cleats van de meest gangbare systemen uit. Hierbij gaan we uit van pedalen met een ‘klik-systeem’. Dit is ook de reden dat je geen Speedplay cleats in dit overzicht gaat vinden, aangezien bij deze pedalen een andere techniek wordt gebruikt.
Shimano SPD-SL uitgelegd
Misschien wel het meest gebruikte systeem is het Shimano SPD-SL systeem. De zwart met gele cleats worden standaard meegeleverd bij de aankoop van een set pedalen. Maar daarnaast heeft Shimano ook rode en blauwe cleats. Allemaal geschikt voor hetzelfde type pedaal, maar met verschillende eigenschappen.
Geel: De gele cleats worden dus standaard meegeleverd en het kan zijn dat dat de reden is dat deze het meest gebruikt worden. Deze cleats geven je de mogelijkheid om je voet te bewegen, zonder dat je uitklikt. Hij geeft je zijdelingse bewegingsvrijheid van 6 graden. Het draaipunt hiervan bevindt zich midden onder de cleat, dus zowel je neus als de hak hebben beweegruimte.
Rood: De rode cleats zijn precies het tegenovergestelde. Met deze cleats onder je schoen zit je echt vast in je pedaal. Er is geen enkele beweegruimte en dat is niet voor iedereen weggelegd. De combinatie van de rode cleats met het pedaal is het meest efficiënt. Doordat je voet gefixeerd is wordt alle kracht rechtstreeks op het pedaal gezet.
Blauw: De blauwe zijn de ‘gulden middenweg’ en zit qua beweegruimte tussen de eerder beschreven cleats in. Bij deze cleats heb je bewegingsvrijheid van ongeveer 2 graden. Daarbij is het draaipunt van de cleat naar de voorkant verplaatst. Hierdoor is de voorkant van de schoen gefixeerd, maar kan je de hak wel zijdelings bewegen. Dit zorgt voor een efficiënte krachtoverbrenging maar geeft ook nog een beetje ruimte voor beweging.
Look Kéo uitgelegd
De cleats die horen bij de Look Kéo pedalen hebben een vergelijkbare opzet als de Shimano cleats. Drie verschillende types met drie verschillende groottes van bewegingsvrijheid. Daarbij heeft Look bij elke cleat een ‘position memory system’ waarmee je, bij vervanging van je cleat, deze op exact dezelfde positie kan monteren. Een slim systeem dat helaas niet op elke schoen bruikbaar is vanwege een extra schroef in de zool. In het midden van de cleats zie je een rubbertje, waaronder een kunststof blokje zit dat je op de zool van de schoen monteert. De (nieuwe) cleat valt daar precies overheen zodat deze meteen goed is gepositioneerd. Bij een set pedalen worden de grijze cleats meegeleverd.
Zwart: De zwarte cleats hebben geen bewegingsvrijheid. De cleats zitten gefixeerd in het pedaal en hebben hierdoor de meest efficiënte krachtoverbrenging. Ze zijn hierdoor te vergelijken met de rode cleats van Shimano.
Rood: Deze cleats van Look bieden met 9 graden de meeste bewegingsvrijheid. Deze vrijheid zit bij de hak, want de voorkant van de cleat zit wel vast in het pedaal. Aan de onderkant van de cleat is het witte kunststof gedeelte het breedst van alle type Look cleats. Hierdoor ontstaat er meer bewegingsvrijheid.
Grijs: Met 4,5 graden bewegingsvrijheid valt deze cleat precies tussen de rode en zwarte uitvoeringen. Bij de grijze cleats zit ook de voorkant gefixeerd in het pedaal en kan je alleen je hak bewegen.
Look Kéo Grip: Naast de reguliere cleats zijn er ook Look Kéo grip cleats, waarbij de cleats zijn voorzien van rubber strips. Dit zorgt ervoor dat je, met name bij gladde ondergrond, meer grip hebt als je een stuk moet wandelen. De kleuren en bijbehorende eigenschappen komen overeen met de reguliere cleats.
Time Xpresson uitgelegd
Bij Time hebben ze niet drie, maar twee verschillende type cleats. Uit de naam kan je opmaken dat de cleats geschikt zijn voor Time Iclic en Time Xpresso pedalen. Misschien een beetje verwarrend, maar Xpresso is de vervanger van de Iclic pedalen en werkt dus met dezelfde cleats. Een set pedalen komt bij bestelling met een paar free foot cleats.
Time Xpresso Iclic free foot cleats: Een hele mond vol, maar de naam zegt genoeg. Met deze cleats heb je vrijheid om je voet te bewegen. 5 graden is die bewegingsvrijheid en daarbij zit het draaipunt in het midden van de cleat. Hierdoor kan je zowel de voorkant en de achterkant van je schoen bewegen. Uniek aan deze cleats is de mogelijkheid om de Q-factor aan te passen. Op de linker cleat staat aan de linkerkant een ‘Q’ afgebeeld. Dit betekent dat de afstand tussen je crankarm en het middelpunt van de cleat 51,7 mm is. Ditzelfde geldt uiteraard ook voor het rechterpedaal. Wanneer je de cleats wisselt, wordt deze afstand 2,5 mm groter, waardoor je hele voet/schoen dus 2,5 mm verder naar buiten komt te staan. Een hogere Q-factor wordt aangeraden voor lange mensen of mensen met O-benen. Een lage Q-factor is volgens Time beter voor kleine mensen of mensen met X-benen.
Time Xpresso Iclic fixed foot cleats: En ook hierbij zegt de naam genoeg. Je voet zit vast in het pedaal en er is geen bewegingsvrijheid. Daarbij heeft het wisselen van deze cleats ook geen invloed op de Q-factor.
Welke combinatie?
Zoals zoveel producten in de fietsindustrie is de keuze voor de combinatie van pedaal en cleats erg persoonlijk. Daarbij is de mate van bewegingsvrijheid één van de factoren die daarin bepalend kan zijn. Ben je een renner die geen beweging wil, zal bijvoorbeeld prijs/kwaliteit of slijtage zwaarder wegen bij de keuze.
Ander belangrijk punt, dat geldt voor elke combinatie van pedaal en cleat, is de montage. Zeker als beginnend wielrenner is het daarom aan te raden om te kiezen voor een combinatie die je de nodige bewegingsvrijheid geeft. De cleat moet zo gemonteerd worden, dat je voet een natuurlijke stand heeft ten opzichte van je knieën en heup. Sta je op blote voeten met je tenen naar buiten, probeer dan je cleats zo te monteren dat ze op de pedalen in een soortgelijke stand staan. Dit is zeker in het begin nog even zoeken, waardoor wat bewegingsvrijheid de ruimte geeft om je lichaam dit te laten compenseren. Gefixeerde cleats zijn dan wel het meest efficiënt qua krachtoverbrenging, maar door het gebrek aan bewegingsvrijheid is de kans op blessures groter.
