De Shimano GRX gravelgroepen zijn al een tijdje geland. Omdat de GRX-groepen vorig jaar midden in het seizoen werden aangekondigd, heeft het even geduurd voordat je de groepen op nieuwe fietsen zag. Maar nu met de modellen van 2020 komen de groepen steeds meer voor.
We schreven al een introductie over de drie verschillende Shimano GRX groepsets en hoe het allemaal in elkaar stak met de verschillende niveaus. Maar nu ik er een tijdje mee gereden heb, is het misschien wel handig om de groepen eens te vergelijken met de weg- en mountainbikegroepen. Want voor de technologie van de GRX groepen hebben ze bij beide disciplines gesnoept. Maar wat zijn de verschillen, op welke lijnen zitten de verschillende groepen en met als uiteindelijke vraag: waarom zou je voor een GRX groep moeten kiezen?
GRX 400, 600 en 800
Voor we de verschillen gaan bespreken met de andere disciplines, eerst nog even een snelle samenvatting van de verschillen in niveau tussen de GRX groepen onderling. Het niveau loopt op van 400 via 600 naar 800. De GRX 400 groep bestaat alleen in een 2×10 groep. Bij de GRX 600 kun je kiezen uit 1×11 of 2×11. En bij de GRX 800 kun je naast de 1×11 of 2×11 keuze ook nog kiezen tussen mechanisch of Di2. In de schema’s hieronder kun je gedetailleerd zien hoe de GRX groepen onderling zijn geordend.
Omdat je verschillende keuzes hebt, heeft Shimano daar weer verschillende codes aangehangen. Zo is de GRX 810 shifter mechanisch en de GRX 815 Di2. Om het overzichtelijk te houden blijven we het de GRX 400, 600 en 800 lijn noemen. Zo kun je in het vervolg van dit artikel de groepen hopelijk wat makkelijker uit elkaar halen.
Cranksets
We zullen de onderdelen één voor één behandelen. En we beginnen met de cranksets. De grootste verschillen tussen de cranksets zijn de verhouding. Bij de Shimano racegroepen kan je alleen een crankstel kiezen met twee bladen. De basisgroepen zoals Shimano Sora en lager hebben nog wel triple cranksets, maar die laten we in dit stuk even buiten beschouwing. De meest voorkomende keuzes voor een racecrankstel zijn 50-34T, 52-36T en 53-39T.
Voor de Shimano mountainbikegroepen heb je veel meer keuze met 1, 2 of 3 bladen aan de voorkant. Zo kan je bijvoorbeeld een crankstel hebben met 22/30/40 of 28/38T bladen of eentje met een enkel blad van 32T. Maar net als bij de racegroepen verdwijnen de triple cranksets meer en meer.
Bij de GRX groep heb je de keuze uit een 1X of 2X aandrijving. Alleen voor de GRX 400 heb je die keuze niet, die is altijd 2X. Qua grootte van de bladen zitten ze er precies tussen in: ze zijn groter dan de mountainbike, maar kleiner dan de racecranksets. Zo kan je kiezen voor 46-30, 48-31 of een enkel blad voor met 40t of 42t. Zo kan je lichter schakelen voor de steile gravelklimmen, maar is je grote blad toch nog voldoende groot om snelheid te maken.
Voorderailleur
Voor de voorderailleur van de GRX-groepen hebben ze hun kennis van MTB-derailleurs gebruikt om met bredere banden om te gaan. Een aantal jaar geleden werden de 26-inch mountainbikes massaal ingeruild voor 29ers met grotere wielen. Om de fietsen wendbaar te houden, werd er geprobeerd om de wielbasis klein te houden. Omdat het crankstel en voorderailleur dan wel erg dicht bij de band komen, moest er gezocht worden naar extra ruimte. Bij de gravelbikes is daar nu hetzelfde aan de gang. Voor de GRX groepen geeft de voorderailleur dan ook 2,5 mm extra ruimte aan banden. Zodat je zonder kopzorgen 42mm banden kunt monteren.
Een ander puntje is dat de GRX 800 derailleur een groter verschil kan overbruggen. Misschien viel het je al eerder op. Het 48-31T crankstel heeft een verschil van 17 tandjes. Bij de weggroepen bleef dit altijd beperkt tot maximaal 16 tandjes.
Achterderailleur
Bij de achterderailleur hebben ze eigenlijk één mountainbike- en één racevariant gemaakt. Dat heeft te maken met de lengte van de kooi. Je hebt de keuze uit een korte en lange kooi. De lange kooi kan een maximaal een cassette aan die loopt van 11-42T. Deze verhoudingen zijn gelijk aan een mountainbikederailleur. Sinds vorig jaar zijn de meeste mountainbikegroepen wel overgegaan op 12-speed derailleur, waar de race en gravelgroepen van Shimano voorlopig nog bij 11-speed blijft. Een korte kooi kan een cassette aan van maximaal 11-34T. Dat is gelijk aan een lange kooi racederailleur die de laatste jaren op de markt kwam.
Het rijden over gravel is natuurlijk een stuk minder smooth dan over het asfalt. Je ketting klappert dan op en neer. Daarom zijn de derailleurs voorzien van Shadow RD+. Bij de mountainbike-afdeling bestond deze techniek al langer dat het gekletter van je ketting verminderd. Bij de Shimano Ultegra RX derailleur werd deze techniek (een clutch of koppeling, ook veel gebruikt bij 1x setups) ook toegepast. Maar voor de gravelgroep is deze techniek uit de mountainbikewereld natuurlijk helemaal op zijn plek.
Shifter/remgreep
De remgrepen van de mountainbikegroep zijn natuurlijk van een compleet andere vorm. Die laten we daarom hiervoor buiten beschouwing. Voor de weggroep zijn de verschillen interessanter. De hendels hebben een ander vorm. Eentje die meer golft dan de bij de racegroepen voor meer grip. Voor nog meer grip zit er ook meer profiel op de hendels. Bij een gravelafdaling is de grip tijdens het remmen door de hobbels net wat meer van belang dan op de weg. Daarom is ook het draaipunt van de remhendel van de GRX 800 Di2 shifter, vergeleken met de racegroepen met 18 mm verhoogd. Dit zorgt voor een betere hefboomwerking.
Bij deze Di2 groep zijn de remgrepen nog ergonomischer en compacter dan bij de andere. Door de vorm heb je bij deze shifter ook een nog betere grip. Deze shifter is echt een aanrader, en mogen ze van mij vandaag nog overnemen in de Di2 racegroep.
Wat de GRX groepen ook bieden zijn de extra remgrepen op het midden van het stuur. Vroeger zag je dat wel vaker bij cyclocross fietsen, de zogenaamde frog legs. De remgrepen zitten op hetzelfde hydraulische circuit als de remhendels. En zijn handig voor als je met je handen bovenop het stuur aan het rijden bent en plotseling moet remmen.
Remmen
De remhendels zijn dus ergonomischer en de die van de GRX 800 Di2 heeft dus een hoger draaipunt voor een verbeterde hefboomwerking vergeleken met de racehendels. Bij de GRX groepen zijn er alleen maar schijfremmen (zoals bij de mountainbikes) en geen velgremmen meer zoals bij de racegroepen. Maar de GRX 800 groep heeft nog een extraatje overgenomen uit de mountainbikewereld van Shimano: de Servo Wave techniek. Deze techniek vergroot de kracht die je uitoefent op de remhendel richting de rem. Je hebt dan meer remkracht en meer gevoel bij het remmen en dat werkt trouwens echt fijn, mocht je het nog niet kennen van de mountainbikes.
Cassettes en ketting
Er is geen specifieke cassette of ketting voor de GRX groep. De reden is eigenlijk omdat deze al bestonden. En als we even teruggaan naar de derailleurs weet je dat er twee type derailleurs zijn: Eén die het meest lijkt op een mountainbike- en één die meer lijkt op een racederailleur. Je kunt dus afhankelijk van de derailleur shoppen bij de mountainbike- of racefietsafdeling.
Wielen
Er is ook een GRX wielset op de markt. De wielmaten komen overeen met de mountainbikewielen. Want de GRX wielset kun je krijgen in 650b of 700c. Waar bij de racewereld alleen 700c bestaat. En ook de velgbreedte verschilt voor het gebruik van de gravelbanden. Met 21,6 mm binnenbreedte zit de velg tussen een mountainbike met rond de 24mm en een racewiel met een binnenbreedte van rond de 18mm. Al worden racevelgen tegenwoordig ook steeds breder.
De niveaus vergeleken
Om te weten op welk niveau de verschillende GRX groepen zitten maken we nu een vergelijk met de andere disciplines. Shimano heeft er zelf ook een schema van gemaakt, zodat je makkelijk de verschillende niveaus kan zien.
De GRX 400 groep met een 2×10 aandrijving kan je het beste vergelijken met Shimano Tiagra en Shimano Deore. Ook deze groepen hebben een 10-speed aandrijving. De GRX 400 combineer je dan ook met de cassettes en kettingen uit de Deore of Tiagra lijn.
De GRX 600 lijn zit een stap hoger en is te vergelijken met Shimano 105 en Shimano Deore SLX. Van Shimano SLX is er nu een 12-speed variant, maar 105 en GRX 600 zijn beide nog 11 speed. Voor de cassette kan je een 105 cassette of SLX 11-speed cassette (die nog steeds op de markt is) gebruiken.
De GRX 800 lijn is op dit moment de top van de gravelgroepen. En zit op het niveau van Shimano Ultegra en Shimano Deore XT. Bij alle drie de groepen heb je de keuze uit mechanisch of Di2 schakelen. Net als bij de SLX is de XT ook over op 12-speed schakelen. Maar voor de cassettes kan je nog steeds de XT-11 speed cassettes kopen of je kunt kiezen voor een Ultegra cassette.
Er is van de GRX groep nog geen lijn op het niveau van Shimano Dura-Ace en Shimano XTR. Maar misschien komt die ooit nog?
Conclusie
De Shimano GRX groepen zijn gericht op de wensen en benodigdheden van gravellaars. Nu denk je misschien: “ik heb Shimano 105 of Ultegra op mijn gravelracer en dat werkt perfect, is zo’n gravelgroep niet overbodig?” Mijn collega Merijn heeft zelf ook Shimano 105 op zijn gravelbike en hij komt niet veel problemen tegen.
Maar afgelopen zomer in Frankrijk, waar de paden toch wat ruiger zijn dan in Nederland, waren er momenten dat hij had gewild dat hij kon terugschakelen naar een klein blad voor met 31 of 30 tandjes i.p.v. zijn 34 tandjes. Want dan had hij die hele steile beklimming waarschijnlijk wel gehaald. En in de hobbelige afdaling had dat net wat extra remkracht ook wel fijn geweest zodat je meer kracht overhoudt om het stuur goed vast te houden.
Zelf heb ik nu met diverse GRX groepen mogen rijden, onder andere de GRX 600 2X en de GRX 800 1X Di2, en wanneer je echt gravel gaat rijden dan bieden ze door bovengenoemde punten echt voordelen. Wanneer je er alleen woonwerk kilometers mee maakt over verharde ondergrond, dan kan je prima uit de voeten met een weggroep. Maar daar is de GRX ook niet voor bedoeld. Eigenlijk is GRX het beste van beide (mtb en race) waardoor je ook met je gravelbike op allerlei routes en ondergronden goed uit de voeten kan. Zelf ben ik super enthousiast over de Di2 shifters. Ze remmen echt heel licht met een goed gedoseerd gevoel, maar vooral ook het rijden met je handen op de shifters. Die ergonomie, subliem. Nu denk je misschien, ja lekker overdreven, maar dan moet je er zelf eerst maar mee gaan rijden. Die mogen ze van mij dus direct naar de racegroep kopiëren.
Dan nog mijn mening over 1X en 2X. Op mtb-achtige routes zou ik gaan voor de 1X. Rijd je regelmatig op verharde paden dan zou ik voor de 2X kiezen omdat je dan net even makkelijker een goeie cadans kan vinden. De stapjes tussen de versnellingen zijn dan iets minder groot.
Dus de GRX groepen zijn in mijn ogen geen oplossing voor een gezocht probleem, maar echt een aanvulling in de reeks van Shimano.
Meer info via Shimano
